Pięć bocianich jaj i ratowanie agresora w Przygodzicach
Pięć jaj złożyła w odstępach 46-48 godzin samica słynnej z Internetu bocianiej pary z Przygodzic. Jej małżonek z takim impetem odparł 19 IV atak obcego bociana na gniazdo, że nieszczęsny agresor wylądował na ziemi, a potem pod konieczną opieką weterynaryjną.
Przylot bocianów
Przylot pierwszego bociana w tym sezonie do obleganego przez użytkowników Internetu i telefonów komórkowych gniazda w Przygodzicach zaobserwowała i sfotografowała Magdalena Zamielska, 18-letnia internautka z Legionowa pod Warszawą, w dniu 28 marca. W 2006 r. datą przylotu był 28 marca, w 2007 r. - 27 marca, w 2008 r. - także 28 marca, w 2007 r. Poranne pojawy bociana (lub bocianów) 28 marca i 1 kwietnia tego roku były jednak tylko krótkimi wizytami, prawdopodobnie przystankami w wędrówce.
Dopiero 6 kwietnia o godz. 17.12 moderatorka forum www.bocianyzprzygodzic.pun.pl, Lucyna Ciesielska z Łodzi, zanotowała kolejny przylot bociana na gniazdo z kamerą. Początkowo nie była znana jego płeć, bo obie płci u bocianów są do siebie bardzo podobne.
Rano 8 kwietnia gniazdo zostało zajęte przez obcego bociana (przesądziły o tym szczegóły upierzenia, pozwalające rozróżnić go od ptaka obecnego od 6 kwietnia), ale jak w amerykańskim filmie akcji na odsiecz przybył jako powietrzna kawaleria inny bocian, który przepędził „uzurpatora” i utworzył parę z samicą obecną na gnieździe od 6 kwietnia. Tę nietypową sytuację (z reguły pierwsze przylatują do gniazd samce) ustalono także na podstawie szczegółów upierzenia i pozycji w trakcie godów. Jak bowiem na film tego typu przystało, bezpośrednio (i to bardzo bezpośrednio – po 6 minutach…) po bitwie nastąpiła „finalizacja” związku zwycięzcy z ocaloną wybranką, wymagająca zresztą od samca naprawdę akrobatycznych zdolności, co można w kolejnych dniach wielokrotnie obserwować na wizji, choć obecnie jak na rodziców (na razie jaj) przystało już się nieco ustatkowały…
Kolejne jajka
Wybór gniazda do projektu okazał się bardzo trafny: para gniazdująca na nim we wszystkich czterech sezonach (2006-2008) zniosła aż po 5 jaj (średnia dla bocianów to niewiele powyżej 4). Przykładowo w 2008 r. kolejne jaja internauci zauważyli wieczorami lub w nocy: 6/7, 8, 10/11, 12/13 i 14/15 kwietnia. Odstępy między stwierdzeniami kolejnych jaj wynosiły ok. 46-48 godzin.
W tym roku szybkie i intensywne bocianie amory przyniosły równie szybkie efekty. Już czwartego dnia po dobraniu się pary, tj. 11 kwietnia o godz. 22.07, samica zniosła pierwsze w tym roku jajko. Pierwsza zauważyła je internautka Magdalena Gabryś. Drugie jajo zauważono prawie równo 48 godzin później, w wielkanocny poniedziałek 13 kwietnia, o godz. 22.10.53, tym razem pierwsze były równocześnie co do sekundy Lucyna Ciesielska i Justyna Jendras.
15 kwietnia, nieco wcześniej niż poprzednio, bo po 46 godzinach, bociany z Przygodzic pokazały o godz. 19.49 trzecie jajo. O tej godzinie zanotowały je Magdalena Gabryś i Justyna Jendras. Pierwsza internautka uwidoczniła też o godz. 19.36-19.38 na zdjęciach samicę z lekko uniesionym a potem obniżonym kuprem (tak, jak przy drugim jaju), więc prawdopodobnie było to właśnie znoszenie jaja. Z kolei Justyna Jendras odnotowała o godz. 20.07 powrót samca na gniazdo, czyli już po zniesieniu, a jest to o tyle ciekawe, że najczęściej przy znoszeniu jaj widzieliśmy oba boćki na gnieździe - tym razem „Przygoda” była sama.
Czwarte jajo pojawiło się na wizji 17 kwietnia o godz. 19.57 (co zanotowały aż 4 osoby z dokładnością do 3 sekund), czyli znów ok. 46 godzin od złożenie poprzedniego, a piąte pierwsza zaobserwowała Renata Paździor - 19 kwietnia o godz. 21.54. Odstęp między 4. a 5. jajem był więc największy (ok. 48 godzin), co prawdopodobnie wynikło z dużego już wysiłku - trzeba pamiętać, że zniesionych w przeciągu 8 dni pięć jaj stanowi około 15 % masy ciała samicy. Bocianie jaja ważą bowiem po ok. 70-80 gramów. Jak widać niekwestionowaną liderką w „łapaniu” bocianich jaj, po czwartym etapie „bezkrwawych łowów bocianich jaj” jest Magdalena Gabryś zwana przez internautów „magdag” . Kolejność i czas „łapań” bocianich jaj mierzy i opisuje, niezastąpiona nie tylko w tej dziedzinie, jeden z najaktywniejszych uczestników projektu „Blisko bocianów”, członek PwG OTOP- Polka z Grecji, Eva Stets.
Wielu obserwatorów bocianiego życia zastanawia się jakie są szanse na 6. jajko w przygodzickim gnieździe? Nas od samego początku uruchomienia transmisji też to bardzo nurtowało, zapytaliśmy więc o to kiedyś jednego z najlepszych znawców statystyk bocianich, koordynatora projektu PwG OTOP „Blisko bocianów” - Pawła T. Dolatę. W odpowiedzi usłyszeliśmy:
„Też to mnie nurtuje, więc sprawdziłem w 2 najważniejszych pracach z danymi o składaniu jaj przez bociany białe w Polsce.
W pracy dr. Józefa Radkiewicza z 1982 r. (Przyroda Środkowego Nadodrza nr 2), opartej na materiale ze znanej kolonii bocianiej w Kłopocie nad Odrą w latach 1968-1980, na 166 lęgów (zniesień) najwięcej było z 4 jajami (67, czyli 40,4 %), mniej z 3 (38, czyli 22,9 %) i 5 jajami (32, czyli 19,3 %). Lęgów z 6 jajami stwierdzono 14, czyli 8,4 %. Zniesienia z 2 jaj były 3 (1,8 %), a jeden przypadek z zniesienia 1 jaja (samica je wysiadywała, więc nie był to lęg niepełny czy porzucony). Średnia wielkość zniesienia wynosiła 4,1 jaja.
Znacznie rzadsze były lęgi 6-jajowe na Górnym Śląsku, ale i badania były tu prowadzone bardziej współcześnie.W pracy dr. hab. Piotra Profusa z 2006 r. (Studia Naturae nr 50), opartej na materiale zebranym tu w latach 1990-2002, na 133 lęgi najwięcej było takich z 4 jajami (63, czyli 47,4 %), mniej z 5 (48, czyli 26,1 %) i 3 jajami (19, czyli 14,3 %). Zniesień z 6 jaj stwierdzono tylko 2, czyli 1,5 %. Zniesienie z 2 jajami było jedno (0,8 %). Średnia wielkość zniesienia wynosiła 4,23 jaja. Dane bibliograficzne obu tych bardzo dobrych publikacji, polecam:
Profus P. 2006. Zmiany populacyjne i ekologia rozrodu bociana białego Ciconia ciconia L. w Polsce na tle populacji europejskiej. Synteza. Studia Naturae 50: 1-150.
Radkiewicz J. 1992. Fenologia i wybrane zagadnienia nidobiologii bociana białego Ciconia ciconia (L.) w Kłopocie i okolicy (województwo zielonogórskie). Przyroda Środkowego Nadodrza 2: 79-98.
Cóż tego wynika dla nas, a właściwie naszych bocianów? Bliżej nam terytorialnie i czasowo do badań dr. Profusa. Nie ma więc dużych szans na 6 jaj, ale tym większa frajda byłoby je wypatrzeć. :-)) „
Regularność „niesień” i dane z lat poprzednich, pozwalają z dużym prawdopodobieństwem określić czas złożenia szóstego jaja, we wtorkowy wieczór 21 kwietnia, ok. godziny 20-22.
Oczywiście, jak to w przyrodzie, jest to termin orientacyjny, warto więc zacząć obserwacje już około godz. 18.00.
W kolejnych latach z 5 jaj z Przygodzic wykluło się odpowiednio 5, 3 i 5 piskląt; a lotność osiągnęły: trzy młode bociany w 2006 r. (nazwane przez internautów w drodze konkursu: „Przydzio”, „Dodzio” i „Adzia”), dwa w 2007 r. („Kajtek” i „Kaśka”) i cztery w 2008 r. („Antek”, „Dolina”, „Tosia” i „Wojtek”).
Napad na gniazdo i … ratowanie napastnika
19 kwietnia, ok. godz. 17.30, kiedy miłośnicy bocianów z Przygodzic oczekiwali na możliwe pojawienie się piątego jaja tej pary, gniazdo zostało zaatakowane przez obcego bociana - uzurpatora. Odparcie ataku nie zajęło właścicielom dużo czasu, ale dokonane zostało z takim impetem, że strącony agresor nieszczęśliwie spadł na blaszany dach budynku pod gniazdem, prawie na głowy i terenowe samochody biwakującej przy gnieździe grupy miłośników rekonstrukcji historycznej, którzy prezentowali się na odbywanych właśnie w Przygodzicach X Targach Rolno-Ogrodniczych. Ponieważ bocian nie mógł wzbić się w powietrze, obecny na miejscu Adam Barczak z Gminnego Ośrodka Kultury w Przygodzicach, jeden z uczestników projektu „Blisko bocianów”, powiadomił opiekującą się gniazdem Południowowielkopolską Grupę OTOP. Jednocześnie podobne sygnały dotarły do Państwowej Straży Pożarnej w Ostrowie Wielkopolskim. Wraz ze starszym strażakiem Wojciechem Szymczakiem udaliśmy się niezwłocznie na miejsce.
Ponieważ bocian nie mógł wzbić się w powietrze i miał widoczną ranę na piersi, trzeba go było w celu kontroli weterynaryjnej bezpiecznie schwytać. Po odłowieniu, wraz z W. Szymczakiem przewieźliśmy bociana do weterynarza w pobliskim Ostrowie Wielkopolskim, specjalizującego się m.in. w ptakach, a zarazem miłośnika bocianów, dr. Stanisława Kempy. Pierwsze oględziny pod jego nieobecność dokonała pani Aleksandra Kempa, stwierdzając że ptaka ma dwie nieduże rany na piersiach, a prawdopodobnie właśnie ból z nimi związany nie pozwala mu wzbić się w powietrze, do czego potrzebny jest właśnie mięsień piersiowy.
Znaczna długość dzioba tego ptaka (195 mm) wskazuje, że jest to samiec. Jego waga wynosiła 3,2 kg, czyli zwykłą wartość dla dorosłych bocianów. Obecnie ptak znajduje się pod opieką dr. Kempy, prawdopodobnie otrzyma odpowiedni antybiotyk, a gdy dojdzie do siebie i będzie to możliwe, będzie niezwłocznie wypuszczony na wolność.
Projekt „Blisko bocianów”
Projekt internetowej obserwacji bocianów białych w Przygodzicach „Blisko bocianów” realizowany jest przez Południowowielkopolską Grupę (www.pwg.otop.skygroup.pl) Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków - polskiego partnera międzynarodowej sieci towarzystw ochrony ptaków i ich siedlisk BirdLife International - przy współpracy Gminy Przygodzice, Telekomunikacji Kolejowej S.A., Przedsiębiorstwa „Promax” i Grupy iTTv™. Partnerem technologicznym i realizatorem przekazu mobilnego jest iTTv Lublin i Serwis MagicCam - jeden z pionierów multimedialnych transmisji internetowych i mobilnych w Polsce.
Projekt edukacyjno-badawczy PwG OTOP o nazwie „Blisko bocianów” ruszył wiosną 2006 r. - 24 marca założono kamerę, a 28 marca obserwowano pierwszy pojaw bociana na gnieździe. Gniazdo to położone jest w Wielkopolsce: w gminnej wsi Przygodzice (www.przygodzice.pl), w powiecie ostrowskim. Ptaki żerują w pobliżu, w dolinie rzeki Barycz, w części na terenie największego w Polsce Parku Krajobrazowego „Dolina Baryczy”, jednocześnie Obszarze Specjalnej Ochrony Ptaków europejskiej sieci ekologicznej Natura 2000 „Dolina Baryczy”.
Celem projektu jest przybliżenie wszystkim miłośnikom przyrody życia bociana białego - „najbardziej polskiego gatunku ptaka”. Warto bowiem pamiętać, że polska populacja bociana białego, licząca ok. 40 tys. par, jest największą na świecie i stanowi około 1/4 całej populacji światowej. Z drugiej strony, jest to znaczący spadek od ok. 52 tys. par, zanotowanych w naszym kraju w czasie VI Międzynarodowego Spisu Gniazd Bociana Białego w roku 2004.
Monitorowane gniazdo znajduje się od 1991 r. na podstawie na nieużywanym kominie przy Urzędzie Gminy w Przygodzicach, koło parkingu przy drodze krajowej nr 11, łatwo więc je odwiedzić nie tylko wirtualnie. Ze względu na bezpieczeństwo bocianów, kamera jest umieszczona na specjalnie skonstruowanym wysięgniku - odchylonym w bok, by ptaki mogły bezpiecznie i bez problemów siadać na gnieździe. Kamera nie zakłóca normalnego toku życia bocianów, jest przez nie traktowana jako stały element otoczenia gniazda, o czym może się przekonać każdy obserwator obrazu. Nazwa projektu oddaje nie tylko techniczne możliwości stałego oglądania dziko żyjących bocianów, ale ich bliski związek emocjonalny z milionami internautów, którzy śledzą i kibicują swoim ulubieńców, którym nadali w wyniku konkursu imiona „Przygoda” i „Dziedzic” (gdyż gniazdo w Przygodzicach znajduje się tuż przy dawnym majątku ziemskim, należącym m.in. do książąt Radziwiłłów).
Od 2007 roku działa też forum dyskusyjne miłośników bocianów www.bocianyzprzygodzic.pun.pl, kierowane przez Polkę z Grecji Evę Stets, gdzie można wymienić się swoimi obserwacjami o wszelkich bocianach w Polsce (także o bocianie czarnym), dowiedzieć się czegoś od bardziej doświadczonych osób, znaleźć namiary na inne kamery gniazdowe, ciekawe strony i publikacje o bocianach.
Opiekunem naukowym projektu jest prof. dr hab. Piotr Tryjanowski z Zakładu Ekologii Behawioralnej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, główny redaktor wydanej w marcu 2007 r. anglojęzycznej monografii o bocianie w Polsce pt. „The White Stork in Poland”. Co ciekawe, uroczysta światowa premiera tej naukowej książki miała miejsce we wsi Przygodzice, podkreślając rolę krajobrazu rolniczego dla bocianów, a tej właśnie wsi dla ich popularyzacji i badań. W monografii tej znalazł się m.in. artykuł Pawła T. Dolaty o możliwościach, jakie niesie ten i podobne projekty dla poznawania nieznanych aspektów bocianiego życia. Faktycznie, w 2008 r. Maria Foterek obroniła na Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu pracę magisterską o biologii okresu pisklęcego bocianów na podstawie nagrań z kamery w Przygodzicach z roku 2007.
Możliwości odbioru obrazu z kamery
Poza transmisją multimedialną dla komputerów i telefonów komórkowych na stronach www.bociany.ittv.pl oraz wap.bocianyonline.pl (25 i 20 klatek/sekundę), dostępna jest również emisja odświeżanych co 7 sekund zdjęć na specjalnej stronie www.bociany.ec.pl oraz wap.ittv.pl. Przekaz strumieniowy dostępny jest na otwartych światowych platformach internetowych telewizji P2P, live broadcasting, mobiTV iTTv oraz specjalnym bocianim kanale na platformie wmv Grupy iTTv. Przekaz z Przygodzic realizowany jest w oparciu o najwyższej jakości sprzęt i oprogramowanie do kompresji obrazu i dźwięku, bardzo sprawne i wydajne łącza nadające oraz najwyższej jakości serwery dostępowe. Transmisja mobilna wspierana jest przez najbardziej wyspecjalizowane i doświadczone w tej dziedzinie europejskie serwisy oprogramowania dla telefonii komórkowej i telewizji ruchomej, a sam przekaz do sieci Internet realizowany jest przez jeden z pierwszych w naszym kraju i UE serwis internetowej telewizji komórkowej mobiTV iTTv Lublin. Zastosowane dotychczas rozwiązania pozwalają bocianim fanom cieszyć się bardzo wysokiej jakości obrazem oraz dźwiękiem.
Bociany ambasadorami Polski na świecie
Wg informacji Andrzeja Filipowicza z Grupy iTTV, w latach 2006-2008 transmisję z Przygodzic obejrzało odpowiednio ok. 1,5 miliona, ok. 3 milionów i ok. 5 milionów internautów, corocznie z około 100 krajów na świecie.
„Od pojawienia się w gnieździe pierwszego bociana w tym roku do 14 kwietnia, czyli przez 15 dni, zanotowano ogółem ponad 219 tys. podłączeń pod strumienie z przekazem z ponad: 82 krajów, 445 regionów, 1767 miast i miejscowości całego świata. W tym samym czasie z Przygodzic i serwerów zewnętrznych obsługujących przekaz popłynęło w świat ponad 2000 GB danych audiowideo, czyli równowartość zawartości ponad 444 płyt DVD, co odpowiada ponad 888 filmowym godzinom” - ocenia tegoroczne zainteresowanie przekazem strumieniowym Andrzej Filipowicz, koordynator przekazu realizowanego przez Grupę iTTv .
Największe ilości obserwatorów z Europy pochodzą z: Niemiec, Wielkiej Brytanii, Norwegii, Litwy, Słowacji, Francji, Hiszpanii, Włoch, Holandii, Czech i Irlandii; na świecie nasze bociany oglądano między innymi w: USA, Kanadzie, Australii, Japonii, Chinach i Tajlandii. Ale są i użytkownicy z krajów bardziej egzotycznych jak Barbados, Belize, Boliwia, Laos, Nowa Kaledonia, Oman, Panama, Papua- Nowa Gwinea, Zambia czy Zimbabwe.
O zainteresowaniu projektem świadczy też fakt, że strona www.bociany.ec.pl z obrazem z kamery od kilku dni zajmuje bardzo dobre 3. miejsce w światowym rankingu ponad 1000 stron o ptakach http://www.birdingtop500.com.
Dla najbardziej wytrwałych obserwatorów bocianich zwyczajów WorldCam i Grupa iTTv przygotowały atrakcyjne nagrody: www.worldcam.pl/konkurs.html. Obserwatorka pierwszego bociana - Magdalena Zamielska - otrzymała już kamerę SmileCam, a obserwatorka pierwszego jajka - Monika Marut - otrzymała kamerę CamTrack.
Dla Osoby która pierwsza "złapie" szóste jajo przewidziana została specjalna nagroda niespodzianka – Osoba ta jako trzecia w RP będzie mogła skorzystać z w pełni samoobsługowego, własnego Flash wideo – czata, które to wkrótce zostaną uruchomione przez Grupę iTTv na platformie TwojaTV iTTv.
