Breitungen/Werra

Breitungen/Werra
	gmina
	Herb
Państwo	Niemcy
Kraj związkowy	Turyngia
Powiat	Schmalkalden-Meiningen
Powierzchnia	44,89 km²
Wysokość	250 m n.p.m.
Populacja (31 grudnia 2014); • liczba ludności	; 4 815
• gęstość	107 os./km²
Numer kierunkowy	036848
Kod pocztowy	98597
Tablice rejestracyjne	SM, MGN
	Adres urzędu:Rathausstr. 24; 98597 Breitungen/Werra
	Położenie na mapie powiatu;
	50°45′N 10°20′E/50,750000 10,333333
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Breitungen/Werra – miejscowość i gmina w Niemczech, w kraju związkowym Turyngia, w powiecie Schmalkalden-Meiningen^[1], nad rzeką Werra. Miasto ma historycznie trzy dzielnice (Altenbreitungen, Frauenbreitungen i Herrenbreitungen) i kilka przyłączonych przysiółków (Bußhof, Craimar, Farnbach, Grumbach, Knollbach, Neuhof, Winne). Przez miejscowość przebiega szlak rowerowy doliny Werry.

Gmina pełni funkcję „gminy realizującej” (niem. „erfüllende Gemeinde”) dla trzech gmin wiejskich: Fambach, Rosa oraz Roßdorf. Aktualnie (2016) burmistrzem gminy jest Ronny Römhild^[2]

Historia[edytuj | edytuj kod]

Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z X w., gdzie wymieniono miejscowość w dokumencie króla Henryka, a następnie w wieku XVI należała do rodu Henneberg i hrabiego Poppo XII, by następnie wejść w skład państwa Hesja-Kassel. Na byłym cmentarzu (obecnie plac zabaw) znajduje się pomnik upamiętniający mieszkańców miejscowości poległych na obu wojnach światowych. W czasie II wojny światowej w miejscowości było około 1740 jeńców i robotnicy przymusowi, którzy pracowali w miejscowych zakładach. Osoby tu zmarłe pochowane są na miejscowym nowym cmentarzu (około 2 km za miastem), gdzie znajduje się stary pomnik z gwiazdą z czasów byłej NRD upamiętniający w języku rosyjskim i niemieckim (napis ryty w kamieniu) rosyjskich robotników przymusowych tu zmarłych^[3]. Na pomniku jest jedna nowa tabliczka w języku polskim upamiętniająca zmarłą tu w roku 1945 Polkę Marię Lysenok (ur. 15.03.1899, zm. 3.03.1945), którą to tabliczkę ufundowali Rodacy mieszkający w Schmalkalden.

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

Na terenie miejscowości znajdują się następujące zabytki^[4]:

Romańska bazylika wybudowana w XII wieku jako część klasztoru benedyktyńskiego. 8 września 1112 konsekrowana na kościół klasztorny. W 1552 klasztor zostaje rozwiązany, a w 1560 przekształcony w kościół ewangelicki. Bazylika ma 28 metrową wieżę, która jest wizytówką miasta.
Renesansowy zamek zbudowany w poł. XVI w. wraz z zabudowaniami gospodarczymi, stawem i ogrodem klasztornym, gdzie odbywają się jarmarki średniowieczne. Obiekt w przeszłości był rezydencją, siedzibą różnych urzędów, więzieniem, obozem jenieckim, obozem przesiedleńczym i mieszkaniem komunalnym. Obecnie (2016) właścicielem zamku jest Martin Koenitz i zamek służy głównie do celów turystycznych^[5]^[6].
Barokowy kościół św. Michała zbudowany na wzgórzu zamkowym w XVIII w. w miejscu XII w. kaplicy. Bazylika służy obecnie głównie jako obiekt koncertowy i do organizacji wystaw^[7].
Kościół mariacki zbudowany na początku XVII w. z romańską podbudówką wieży z początku XIII w.
Kapliczka zbudowana w XVIII w. na miejscu byłej XII w. pustelni. Obecnie klub młodzieżowy.
Młyn wodny, który od 240 lat nadal jest czynny.

Kultura[edytuj | edytuj kod]

W miejscowości jest dom kultury, biblioteka, mała orkiestra dęta Blaskapelle der FFw^[8], która w roku 2016 obchodzi swoje 50. lecie, chór męski Harmonie i świetlice młodzieżowe.

Religia[edytuj | edytuj kod]

W roku 2011, 43% mieszkańców deklarowało przynależność do kościoła protestanckiego, a 2% do kościoła katolickiego^[9].

Oświata[edytuj | edytuj kod]

W miejscowości jest szkoła podstawowa dla klas I-IV (Grundschule) i klas V-X (Regelschule)^[10] wyposażone w boiska i halę sportową. Miejscowość organizuje tygodniową wymianę turystyczną młodzieży polsko-niemieckiej z miejscowością Cisek, gdzie młodzież (wraz z opiekunami) w sposób zorganizowany i atrakcyjny poznaje miasto i najbliższą okolicę, a zakwaterowana jest u osób prywatnych^[11].

Galeria[edytuj | edytuj kod]

Katedra, zamek i jarmark średniowieczny w 2016
Katedra, zamek i kościół św. Michała
Kościół św. Michała
Kuźnia zamkowa
Zamkowe pomieszczenia gospodarcze
Staw klasztorny
Zamek
Jarmark średniowieczny 2016
Kościół mariacki
Kapliczka
Dzielnice Breitungen
Były cmentarz w Breitungen z pomnikiem
Dom kultury
Polka, Maria Lysenok (robotnik przymusowy) upamiętniona tabliczką przez Rodaków z Schmalkalden.
Rzeka Wera
Pomnik rosyjskich ofiar nazizmu
Pomnik w Breitungen upamiętniający mieszkańców poległych na wojnach światowych

Demografia[edytuj | edytuj kod]

Miejscowość w latach 1994-2012 liczyła mieszkańców (dane oficjalne (Thüringer Landesamt)):

Współpraca[edytuj | edytuj kod]

Miejscowości partnerskie^[12]:

Cisek, Polska
Petersberg, Hesja

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Breitungen

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Thüringer Landesamt für Statistik. [w:] Sachdaten:Gebiet, Bevölkerung [on-line]. [dostęp 2011-02-17]. (niem.).
↑ Burmistrz miasta
↑ Thüringer Verband der Verfolgten des Naziregimes – Bund der Antifaschisten und Studienkreis deutscher Widerstand 1933–1945 (Hg.): Heimatgeschichtlicher Wegweiser zu Stätten des Widerstandes und der Verfolgung 1933–1945, Reihe: Heimatgeschichtliche Wegweiser Band 8 Thüringen, Erfurt 2003, s. 251, ISBN 3-88864-343-0
↑ Zabytki. [dostęp 2016-04-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-02)].
↑ Zamek w Breitungen
↑ Plan zamku
↑ Kościół św. Michała. [dostęp 2016-05-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-11-19)].
↑ Orkiestra dęta
↑ Zensusdatenbank Bevölkerung nach Geschlecht und Religion
↑ Szkoły podstawowe. [dostęp 2016-05-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-02)].
↑ Wymiana młodzieży. [dostęp 2016-05-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-02)].
↑ Współpraca

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Wilhelm Uehling (Hrsg.): Breitunger Heimatbuch. Selbstverlag des Festausschusses, Breitungen/Werra, 1933
Ernst Badstübner: Die romanischen Bauten in Breitungen an der Werra. Berlin: Akademie-Verlag, 1972
Walter Höhn: Thüringische Rhön. 2005, Michael Imhof Verlag Petersberg, ISBN 3-86568-060-7, S. 30f
Ernst-Ulrich Hahmann: Die Ritter vom Frankenstein. Resch-Verlag, Meiningen 2011, s. 100.

[1] Thüringer Landesamt für Statistik. [w:] Sachdaten:Gebiet, Bevölkerung [on-line]. [dostęp 2011-02-17]. (niem.).

[2] Burmistrz miasta

[3] Thüringer Verband der Verfolgten des Naziregimes – Bund der Antifaschisten und Studienkreis deutscher Widerstand 1933–1945 (Hg.): Heimatgeschichtlicher Wegweiser zu Stätten des Widerstandes und der Verfolgung 1933–1945, Reihe: Heimatgeschichtliche Wegweiser Band 8 Thüringen, Erfurt 2003, s. 251, ISBN 3-88864-343-0

[4] Zabytki. [dostęp 2016-04-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-02)].

[5] Zamek w Breitungen

[6] Plan zamku

[7] Kościół św. Michała. [dostęp 2016-05-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-11-19)].

[8] Orkiestra dęta

[9] Zensusdatenbank Bevölkerung nach Geschlecht und Religion

[10] Szkoły podstawowe. [dostęp 2016-05-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-02)].

[11] Wymiana młodzieży. [dostęp 2016-05-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-02)].

[12] Współpraca

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

Miasta Stadt	Brotterode-Trusetal Kaltennordheim Meiningen Oberhof Schmalkalden Steinbach-Hallenberg Wasungen Zella-Mehlis
Gminy Gemeinde	Breitungen/Werra Fambach Floh-Seligenthal Grabfeld Rhönblick Rippershausen Rosa Roßdorf Untermaßfeld
Wspólnoty administracyjne Verwaltungsgemeinschaft	Dolmar-Salzbrücke Hohe Rhön Wasungen-Amt Sand