Kościół św. Filipa z Agiry w Żebbuġ
| Kościół parafialny | |||||||||||||
| |||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||
| Adres |
Misraħ San Filippu, Ħaż-Żebbuġ, ZBG 1010[1] | ||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||
| Kościół |
rzymskokatolicki | ||||||||||||
| Archidiecezja | |||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||
| Wspomnienie liturgiczne |
12 maja (wg kalendarza liturgicznego); | ||||||||||||
| |||||||||||||
| |||||||||||||
Położenie na mapie Malty  | |||||||||||||
Położenie na mapie Morza Śródziemnego  | |||||||||||||
 35°52′16,9″N 14°26′31,9″E/35,871361 14,442194
| |||||||||||||
| Strona internetowa | |||||||||||||
Kościół świętego Filipa z Agiry (malt. Knisja ta' San Filippu t' Aġġira, ang. Church of St Philip of Agira) – rzymskokatolicki kościół parafialny w miejscowości Ħaż-Żebbuġ na Malcie.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pierwszy kościół[edytuj | edytuj kod]
Pierwszy kościół został zbudowany w 1380 na ziemi należącej do Filippo de Catania, „il-Kataniż”[2], sycylijskiego przedsiębiorcy, który również sfinansował samą budowę. Teren ten leżał pomiędzy trzema małymi osadami, znanymi jako Ħal Muxi, Ħal Dwin i Ħal Mula. Z biegiem czasu osady te scaliły się do kształtu dzisiejszego Ħaż-Żebbuġ. Budowa tej średniowiecznej świątyni została ukończona w 1412. W pierwszej połowie XV wieku kościół miał już status parafialnego[3], w 1436 wymieniony został przez biskupa Senatore de Mello jako jeden z 12 kościołów parafialnych na Malcie[4].
Kościół dzisiejszy[edytuj | edytuj kod]
Po Wielkim Oblężeniu mieszkańcy Żebbuġ uznali, że należy zbudować większy kościół, który zastąpiłby, już za małą, dotychczasową świątynię. Aktualnie istniejący kościół zbudowany został w latach 1599–1632 do planów przypisywanych Vittorio Cassarowi; w 1660 został powiększony przez architekta Tommaso Dingli. Mówi się, że ten sam architekt pracował nad rzeźbą stalli[4]. Nowy kościół został poświęcony 13 maja 1729[5]. W 1913 dodane zostały nawy boczne[4].
Fasada kościoła[edytuj | edytuj kod]
Kościół ma dwuwieżową, wielopoziomową fasadę, ograniczoną dwoma dzwonnicami.
Niższa część elewacji, uważana za najstarszą, ma serię płaskich toskańskich pilastrów, które dzielą całą konstrukcję na trzy przęsła. Dwa boczne mają prostokątne otwory drzwiowe, zamknięte zaokrąglonym frontonem i niszą z naturalnej wielkości figurą. Na drugim poziomie układ nisz się powtarza, kończąc się szeroką prostą entablaturą. Ponad wszystkim górują dwie kwadratowe dzwonnice[6].
Środkowa zatoka koncentruje uwagę patrzącego. Zawiera balkon z balustradą, który jest podtrzymywany przez dwie okrągłe kolumny i dwie esownice. Zatoka zwieńczona jest przerywanym frontonem i krzyżem[6].
Dzieła sztuki[edytuj | edytuj kod]
Tytularna figura św. Filipa z Agiry wykonana jest ze srebra. W 1860 mieszkańcy Żebbuġ rozpoczęli zbiórkę pieniędzy, przeznaczonych na jej zakupienie. Zebrana suma była tak duża, że zdecydowano wykonać statuę pokrytą srebrem, a nie, jak zazwyczaj bywało, jedynie drewnianą. Wykonawcą figury był Luigi Fontana, który ukończył ją w 1864, a którą następnie przewieziono została do Watykanu, gdzie została przedstawiona papieżowi Piusowi IX, i przez niego poświęcona[2][4]. Statua określana jest przez znawców jako najładniejsza w swoim rodzaju na Malcie[2]. 18 października 2013 rozpoczęto gruntowną renowację figury. Prace zakończone zostały 25 kwietnia 2014, i dziś, przywrócona do pierwotnej świetności, zajmuje właściwe jej miejsce w świątyni[7].
W kościele znajdują się również wspaniałe malowidła. Luca Garnier jest wykonawcą tytularnego obrazu, umieszczonego nad ołtarzem głównym. Przedstawia on św. Filipa z Agiry dokonującego cudu nad opętanym człowiekiem. Dwa wspaniałe murale, autorstwa Francesco Zahry, XVIII-wiecznego artysty ze szkoły Favraya, określane przez krytyków jako jego najlepsze prace, zdobią też ściany świątyni[2]. Wśród innych prac znajdują się dzieła Guido Reniego oraz Antonio Sciortino, pochodzącego z Żebbuġ[4][8].
Święto patronalne[edytuj | edytuj kod]
Święto patrona kościoła obchodzone jest w drugą niedzielę czerwca, choć w kalendarzu liturgicznym przypada 12 maja[2]. Dużą atrakcją festynu są pokazy fajerwerków, jak również procesja ze statuą oraz orkiestry dęte, grające wesołe marsze[8].
Ochrona dziedzictwa kulturowego[edytuj | edytuj kod]
Kościół umieszczony jest na liście National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands (NICPMI) pod nr 2224[6].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ San Filippu ta' Aġġira. Quddies.com.mt. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-11)]. (ang.).
- ↑ a b c d e Żebbuġ, Malta. Cassatella De.Co. [dostęp 2018-09-06]. (ang.).
- ↑ Ħaż-Żebbuġ. The Church in Malta. [dostęp 2018-09-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-02-06)]. (ang.).
- ↑ a b c d e Christine Tanti: Żebbuġ Parish Church - St Philip of Agira - Virtual Tour. maltain360.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-11)]. (ang.).
- ↑ John Scerri: Żebbuġ. malta-canada.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. (ang.).
- ↑ a b c Parish Church of Saint Philip of Aggira. NICPMI, 2014-03-24. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-09-05)]. (ang.).
- ↑ Joseph Mizzi: Żebbuġ’s silver statue of St Philip is restored to its original glory. [w:] Times of Malta [on-line]. 2014-06-08. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-08-19)]. (ang.).
- ↑ a b Żebbuġ. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-06-25)]. (ang.).